αναπαραγωγή διακρίσεων τζιαι κατασκευή του εαυτού τζιαι τ@ άλλ@

Εν αρκετά συχνά που θωρώ σε συζητήσεις περί διακρίσεων να αναπαράγονται διακρίσεις τζιαι φοβικότητες μέσα που προσπάθειες για καταπολέμηση των διακρίσεων τζιαι των φοβικοτήτων. Να αναπαράγεται δηλαδή σεξιστικός λόγος σε απαντήσεις ενάντια στην ομοφοβία, τρανσφοβικός λόγος σε απαντήσεις ενάντια στο μισογυνισμό, ρατσιστικός λόγος σε απαντήσεις ενάντια στο ableism κοκ και σε όποιο δυνατό συνδυασμό. Επίσης, εν εν σπάνιο δυστυχώς άτομα που βιώνουν ρατσισμό να συμπεριφέρονται τα ίδια ρατσιστικά, άτομα που βιώνουν σεξισμό να επιδεικνύουν τα ίδια σεξιστική συμπεριφορά, άτομα που βιώνουν ομοφοβία να φέρονται ομοφοβικά, κοκ. Τζιαι τούτο γιατί η καταπίεση τζιαι οι διάφορες φοβικότητες εν τόσο έντονα επιβεβλημένες που την κοινωνία που τελικά εσωτερικεύονται ακόμα τζιαι που τα ίδια τα άτομα που τις υφίστανται. Πολλές φορές τα άτομα που προβαίνουν στην αναπαραγωγή τέθκοιων διακρίσεων τζιαι φοβικοτήτων, κάμνουν το χωρίς κακές προθέσεις, χωρίς καν να αντιλαμβάνονται ότι το κάμνουν τζιαι πολλές φορές, όταν τους επισημανθεί ότι το κάμνουν, πκιάνουν στάση άμυνας τζιαι αντί να αναλογιστούν τες ευθύνες του λόγου τους, προσπαθούν να δικαιολογηθούν ή/ τζιαι να κατηγορήσουν το άτομο που τους το επισήμανε για υπερβολή, υποχονδριότητα κοκ.

Για να μπορούμε αποτελεσματικά να καταπολεμήσουμε τες φοβικότητες τζιαι τις διακρίσεις κάθε είδους χρειάζεται να σταματήσουμε να ταΐζουμε το κυρίαρχο σύστημα (την ετεροκανονικότητα, την πατριαρχία, την κάθε είδους κανονικότητα) με στερεότυπα. Τούτο δυστυχώς πολλές φορές εν λαμβάνεται υπόψη κατά τις προσπάθειες αντιμετώπισης της ρητορικής μίσους, με αποτέλεσμα στερεότυπα τζιαι φοβικότητες να αναπαράγονται μέσα από προσπάθειες… καταπολέμησής τους. Πιο κάτω επιχειρώ να καταγράψω κάποια τέθκοια επιχειρήματα τζιαι τες προβληματικές τους:

Ακούω για παράδειγμα επιχειρήματα ενάντια στην ομοφοβία του τύπου «ομοφυλόφιλος/ λεσβία γεννιέσαι, δεν γίνεσαι, οπότε δεν έχεις ευθύνη». Ένα επιχείρημα που ανεξάρτητα που το κατά πόσο ευσταθεί ή όι, αφαιρεί κάθε agency που τα υποκείμενα μετατοπίζοντας το στη βιολογία τζιαι αξιώνοντας οίκτο για τα ομοφυλόφιλα άτομα που είχαν την «ατυχία» να γεννηθούν «έτσι». 

Ή ακούω επιχειρήματα ενάντια στο μισογυνισμό του τύπου «οι γυναίκες είμαστε πιο έξυπνες/ πιο συναισθηματικές/ μη βίαιες». Μια προσπάθεια δηλαδή διατήρησης τζιαι έμφασης των «καλών» στοιχείων που έχουν αποδοθεί στις γυναίκες μέσα σε ένα πατριαρχικό πλαίσιο. Μια τέθκοια προσπάθεια όμως, όπως και στο προηγούμενο παράδειγμα, μετατοπίζει κάθε agency από τα υποκείμενα στη βιολογία. Εισηγείται ότι όντως υπάρχει μια «φυσική κατηγορία» ανθρώπων που φέρει την ταπέλλα «γυναίκα» τζιαι που τα μέλη της διακρίνονται που κάποια κοινά τζιαι ομογενοποιημένα χαρακτηριστικά. Μια τέθκοια προσπάθεια αποτυγχάνει βέβαια να αναγνωρίσει ότι ο μύθος της "γυναίκας" υπάρχει μόνο ως κοινωνικό κατασκεύασμα για να μας αποπροσανατολίζει, να μας περιορίζει τζιαι να μας καταπιέζει τζιαι ότι οι γυναίκες δεν είναι παρά μέλη μιας κοινωνικής τάξης που το μόνο κοινό που έχουμε είναι μάλλον η καταπίεση από την κυρίαρχη ετεροκανονική τζιαι σεξιστική τάξη. 

Ή ακούω να αντικρούεται η αμφιφυλοφοβία (biphobia) με το επιχείρημα ότι τα αμφιφυλόφιλα άτομα επιδιώκουν μονογαμικές σχέσεις είτε με άντρες είτε με γυναίκες. Λες τζιαι θα ήταν έγκλημα ή «ανωμαλία» να επιδίωκαν μη μονογαμικές σχέσεις ή λες και όλα τα αμφιφυλόφιλα άτομα *πρέπει να* επιδιώκουν μονογαμικές σχέσεις για να μην στιγματίζονται. 

Ή ακούω επιχειρήματα ενάντια στην τρανσφοβία που στηρίζονται και πάλι στη βιολογία (αφαιρώντας και πάλι το agency από τα υποκείμενα), φτάνοντας στη σύγκριση «αρσενικού» vs. «θηλυκού» εγκεφάλου. Μια σύγκριση που, κατά τη γνώμη μου, εκτός από αχρείαστη (τι σημασία έσσιει πραγματικά αν είναι θέμα βιολογίας ή όι;), είναι και πιθανώς επικίνδυνη, αφού αν ίσχυε θα επιβεβαίωνε τον ισχυρισμό του Φρόυντ ότι η βιολογία είναι πεπρωμένο. Κάτι τέθκοιο, και μένοντας στο παράδειγμα περί διαφοράς «θηλυκού» vs. «αρσενικού» εγκεφάλου, συνεπάγεται δύο σημαντικά προβλήματα: 1) Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη τσιμέντωση των έμφυλων στερεοτύπων, τα οποία θα τοποθετηθούν σε βιολογικές βάσεις, γεγονός που θα ενισχύσει την αδιαμφισβητησιμότητα τους. 2) Μπορεί να εγκαθιδρύσει μία ιεραρχία ακόμα τζιαι ανάμεσα στα τρανς άτομα. Αν δηλαδή παρθεί αυστηρά ως κριτήριο η αντιστοιχία εγκεφάλων, τότε τρανς άτομα που μπορεί ο εγκέφαλός τους να μεν αντιστοιχεί σε εκείνο που «θα έπρεπε» να αντιστοιχούσε σύμφωνα με τα ευρήματα, θα περιθωριοποιηθούν ακόμα περισσότερο.

Ακόμα, ακούω επιχειρήματα ενάντια στο ρατσισμό που βασίζονται στην εργατικότητα τζιαι την παραγωγικότητα των μεταναστ@, λες τζιαι όσ@ μετανάστ@ δεν είναι εργατικ@ ή παραγωγικ@ θα έπρεπε να εκδιώχνονται ή να μεν στηρίζονται που τες ίδιες υποδομές που στηρίζουν τ@ ιθαγενείς ή λες τζιαι η ανθρώπινη υπόσταση των μεταναστ@ μετριέται ανάλογα της εργατικότητας τζιαι της παραγωγικότητάς τους. 

Τούτη η προσπάθεια συνεχούς δικαιολόγησης τζιαι προβολής κανονιστικών τζιαι κυρίαρχων προτύπων εν επικίνδυνη. Γιατί στην προσπάθεια κατάρριψης κάποιων στερεοτύπων, εδραιώνονται άλλα στερεότυπα που βασίζονται στην κανονικότητα που επιβάλλει το κυρίαρχο σύστημα. Η άγνοια εν σημαντικός παράγοντας διακρίσεων, αλλά θεωρώ ότι σημαντικό κομμάτι του προβλήματος ένει πέρα που την άγνοια τζιαι η επιβολή συγκεκριμένων κυρίαρχων προτύπων, άρα, πέρα που την ενημέρωση χρειάζεται τζιαι συνεχής τζιαι συστηματική αμφισβήτηση των στερεοτύπων τζιαι αποδόμησή τους. Φαίνεταί μου μάλιστα ότι η αποδόμηση των κυρίαρχων στερεοτύπων εν πρωταρχικής σημασίας τζιαι ότι η ενημέρωση εν μπορεί να γίνεται δίχα της, αλλιώς υποπίπτουμε σε άλλες παγίδες...

Οι πιο πάνω προσεγγίσεις που αναφέρω ως προβληματικές έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: επικεντρώνονται στην ομάδα στόχου των διακρίσεων τζιαι όι στις ίδιες τις διακρίσεις τζιαι από πού πηγάζουν. Πιστεύκω ότι το αντίστροφο θα ήταν πιο αποτελεσματικό. Να επικεντρωνούμαστε δηλαδή στο γιατί υπάρχει σεξισμός/ τρανσφοβία/ ομοφοβία/ αμφιφυλοφοβία/ ρατσισμός/ ableism/ διακρίσεις γενικά παρά στο πως είναι ή θα έπρεπε να είναι οι γυναίκες/ τα ομοφυλόφιλα άτομα/ τα τρανς άτομα/ οι μετανάστ@/ τα άτομα με αναπηρίες/ τα άτομα που υφίστανται διακρίσεις. Παρά να εξαντλούμε τις προσπάθειές μας στο να παραθέτουμε έρευνες που να αποδεικνύουν ότι η ομοφυλοφιλία ή η τρανς κατάσταση είναι βιολογικά φαινόμενα ας πούμε, ή ότι η αμφιφυλοφιλία είναι «υγιής» κατάσταση, ή οι μετανάστ@ είναι παραγωγικ@ και «συμφέρουν» κοκ, να επικεντρωνόμαστε στο να εξηγούμε γιατί υπάρχουν οι διάφορες διακρίσεις τζιαι φοβικότητες, πως αναπαράγονται τζιαι σε ποι@ συμφέρουν. Να εντοπίσουμε δηλαδή τις ρίζες του προβλήματος τζιαι να εστιάσουμε εκεί τον πολιτικό μας λόγο. Να καταδείξουμε ότι οι διακρίσεις εμποδίζουν μας ούλλ@, ανεξαρτήτως ταυτότητας φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, εθνοτικής καταγωγής ή όποιου άλλου χαρακτηριστικού, συμπεριλαμβανομένων κι όσων τις ασπάζονται/ ασκούν, να είμαστε πιο ολοκληρωμένα άτομα, να αντιλαμβανόμαστε πιο πολύπλευρα τ@ εαυτ@ μας τζιαι τες εμπειρίες μας.

Εμάθαμεν να επιτελούμε ρόλους τζιαι νοιώθουμε ανασφάλεια χωρίς αυτούς, γι' αυτό προσκολλούμαστε σε στερεότυπα. Νοιώθουμε ότι απειλείται η αρρενωπότητα/ η θηλυκότητα/ η ετεροφυλοφιλικότητά/ η εθνοτική μας ταυτότητα κοκ χωρίς ρόλους τζιαι στερεότυπα. Ζιούμε σε ιεραρχικές κοινωνίες, όπου υπάρχουν προνόμια τζιαι περιθώρια. Ταυτιζόμαστε τζιαι προσκολλούμαστε στα προνόμιά μας γιατί μέσω τους αποκτούμε εξουσίες. Έτσι, φοβούμαστε, μισούμε, νοιώθουμε να απειλούμαστε που την έλλειψη προνομίων τζιαι προβάλουμε τις φοβίες μας στο "άλλο," στα άτομα που δεν έχουν τούντα προνόμια.

Τούντα προνόμια όμως βασίζονται σε φαντασιακές ταυτότητες. Το «έθνος» εν ένα φαντασιακό που μας δημιουργεί την αίσθηση της ταυτότητας έναντι στους «απ'έξω» (που τα σύνορα του έθνους) αποκλείοντας όσ@ εν εκτός συνόρων. Η ετεροκανονικότητα, η cis-κανονικότητα, η ικανο-κανονικότητα τζιαι όποια άλλη κανονικότητα, όπως τζιαι οι έμφυλες ταυτότητες εν ένει παρά άλλες φαντασιακές ταυτότητες που μπορούν να υπάρξουν μόνο σε αντιπαράθεση με κάτι άλλο. Οπότε το «άλλο» μετατρέπεται σε «απειλή» προκειμένου να μπορεί να διαμορφωθεί η ταυτότητα του «εαυτού». Τζιαι κάπου δαμέ έγκειται η σχιζοφρένεια τούντης κατάστασης: ο εαυτός μισά το άλλο, περιθωριοποιεί το τζιαι θέλει να το καταστρέψει. Αν το καταστρέψει όμως, καταστρέφει παράλληλα τζιαι τον εαυτό, αφού ο εαυτός υπάρχει μόνο στην αντιπαράθεσή του με το άλλο. Γι' αυτό εν το καταστρέφει, αλλά περιθωριοποιεί το τζιαι καταπιέζει το - εν ο μόνος τρόπος για να διατηρήσει ο εαυτός τη δική του ταυτότητα. Μια ταυτότητα που όμως είναι μόνο φαντασιακή. Εν γι' αυτό που εν σημαντικό να εστιάσουμε στο πόσο καταστροφικές εν οι διακρίσεις αντί να αναλωνούμαστε στην ύπαρξη του «άλλου». Το φοβικό άτομο εν αγνοεί το «άλλο», αφού αντιλαμβάνεται τον εαυτό του μέσα που την αντιπαράθεσή του με το «άλλο», τα «άλλα». Καταπιέζει τα άλλα για να διατηρήσει την ταυτότητά του. Τζείνο που χρειάζεται οπότε εν εν να κατανοήσει το «άλλο», αλλά να κατανοήσει το φαντασιακό της δικής του ταυτότητας προκειμένου να αγκαλιάσει τα πολλαπλά «άλλα». Τζιαι για να γίνει τούτο πρέπει να αντιληφθεί ότι εν απειλείται που τα «άλλα», αλλά ότι η φαντασιακή του ταυτότητα στερεί του (του ίδιου του εαυτού) την ποικιλομορφία σε σχέση τζιαι με την ταυτότητα τζιαι με τις εμπειρίες του.